Psikoterapi nedir?

Psikoterapi nedir, yöntemleri ve teknikleri nelerdir?

Psikoterapi Nedir?

Psikoterapi, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel adıdır.

Psikoterapi sırasında, ruhsal durumunuz, düşünceleriniz, duygusal yapınız ve kişilik yapınızla ilgili bilgilendirilirsiniz. Psikoterapi size hayatınızın kontrolünü elinize almayı ve karşınıza çıkabilecek zorluklarla gerektiği gibi mücadele etmeyi öğrenmenizde yardımcı olur.

Birçok psikoterapi türü mevcuttur ve bunların her biri kendine özgü bir yaklaşıma sahiptir. Sizin için uygun olan psikoterapi türü sizin kişisel durumunuza bağlı olarak seçilir. Psikoterapi; konuşma terapisi, danışmanlık, psikososyal terapi veya yalnızca terapi olarak da bilinir.

Psikoterapi neden yapılır?

Psikoterapi; aşağıdakiler de dahil olmak üzere, çoğu zihin sağlığı probleminin tedavisinde yararlı olabilir:

• Obsesif-kompulsif bozukluk(OKB), fobiler, panik atak hastalığı ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi anksiyete bozuklukları
• Depresyon ve bipolar bozukluk gibi duygudurum bozuklukları
• Alkolizm, ilaç bağımlılığı veya kompulsif kumar gibi bağımlılıklar
• Anoreksiya nervoza ve bulimia gibi yeme bozuklukları
• Sınır (borderline) kişilik bozukluğu ve antisosyal kişilik bozukluğu gibi kişilik bozuklukları
• Şizofreni ve gerçeklikten kopmaya neden olan diğer hastalıklar (psikotik bozukluklar)

Psikoterapi sadece zihinsel hastalık teşhisi konmuş kişiler için değil, aynı zamanda günlük hayat stresi ile baş etmekte zorlanan kişiler için de yaralı bir uygulamadır. Örneğin aşağıdaki durumlarda faydalı olabilir:

• Eşinizle veya sevgilinizle yaşadığınız sorunları çözmenizde
• İş stresi, trafik stresi gibi günlük hayat stresinden ve endişelerinizden kurtulmanızda
• Boşanma, işten atılma veya sevdiğiniz bir kişinin ölümü gibi üzücü durumlarla baş etmenizde
• Trafikte aşırı öfkelenme ve pasif-agresif davranış sergileme gibi sağlıksız tepkilerinizi kontrol etmenizde
• Diyabet, kanser veya kronik ağrı gibi kronik veya ciddi fiziksel sağlık sorunlarını kabullenebilmenizde
• Fiziksel veya cinsel istismara veya şiddete maruz kaldıktan sonra kendinizi toparlamanızda
• Fiziksel veya psikolojik sebepli cinsel sorunlarınızla baş etmenizde
• Uykuya dalamama veya uyanık kalamama (insomnia) gibi sorunların çözümünde

Psikoterapi, bazı durumlarda antidepresan gibi psikiyatri ilaçları kadar etkili olabilir. Ancak, özel durumunuza bağlı olarak, tek başına psikoterapi ruhsal sağlık probleminizin çözümünde yeterli olmayabilir. İlaç tedavisine veya diğer başka tedavi yöntemlerine de ihtiyaç duyabilirsiniz.

Psikoterapinin riskleri nelerdir?

Genel olarak psikoterapide fazla bir risk yoktur, fakat acı dolu deneyimleri ve duyguları gündeme getirebileceği için bazen sizi duygusal açıdan rahatsız edebilir. Alıştırma tedavisi gibi bazı terapi türleri yaşamaktan kaçındığınız durumlarla yüzleşmenizi gerektirebilir. Örneğin uçak korkusu olan bir kişiye uçağa binmesinin önerilmesi gibi. Bu yüzleşme geçici bir strese veya kaygıya sebep olabilir. Fakat terapi sırasında öğrendiğiniz yöntemler size daha sonra korku gibi olumsuz duygularınızla baş etmenizde yardımcı olacaktır.

Psikoterapiye nasıl hazırlanabilirsiniz?

Bir psikoterapist ile görüşmeye ihtiyacınız olduğuna kendiniz karar verebilirsiniz veya bir doktor, bir akrabanız, bir arkadaşınız, işvereniniz veya herhangi bir kişi size psikoterapi görmenizi önerebilir. Başlangıç olarak sırasıyla aşağıdaki basamakları uygulayabilirsiniz:

• Bir terapist bulun. Kendi başınıza, internetten araştırarak veya telefon rehberinden bakarak bir terapist bulabilirsiniz veya bir doktordan, bir sağlık kuruluşundan, bir arkadaştan ya da başka bir güvenilir kaynaktan yardım alabilirsiniz.
• Fiyatlar hakkında bilgi edinin. Hizmetin devlet kurumlarında verilip verilmediğini öğrenin. Eğer özel bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekiyorsa ve özel sağlık sigortanız varsa sigortanızın hizmetin ne kadarını karşıladığını öğrenin. Ayrıca ücret ve ödeme seçenekleri hakkında terapistiniz ile de konuşun.
• Endişelerinizi gözden geçirin. İlk randevunuzdan önce, hangi sorunlarınız ile ilgili konuşmak istediğinize karar vermeye çalışın. Aslında randevu sırasında terapistiniz ile de yapabilirsiniz, fakat yine de önceden hazırlık yapmış olmanız daha hızlı ilerlemenizi sağlayacaktır.
• Psikoterapistiniz hakkında daha çok bilgi edinin
• Psikoterapistinizin eğitimi ve kariyer geçmişi ile ilgili araştırma yapın. Daha önce kendisi ile görüşmüş hastalara ulaşıp onlardan fikirlerini almaya çalışın.

Psikoterapiden Ne Beklemelisiniz?

İlk psikoterapi seansınız

İlk terapi seansınız genellikle terapistinizin sizi tanımaya çalışması ile geçer. Terapistiniz sizden şimdiki ve geçmişteki ruhsal ve fiziksel sağlık durumunuz hakkında formlar doldurmanızı isteyebilir. Bütün bu bilgiler terapistinizin durumunuzla ilgili daha derin bir anlayış kazanmasına yardımcı olur. Terapistinizin durumunuzu ve endişelerinizi tamamen anlaması ve en uygun tedavi şekline karar vermesi birkaç seans sürebilir. İlk seans aynı zamanda terapistinizin sizin için faydalı olup olamayacağı konusunda fikir sahibi olmanız için bir fırsattır. Aşağıdakileri anladığınızdan emin olun:

• Terapistin yaklaşımını ve terapi türünü
• Hangi tür terapinin sizin için uygun olduğunu
• Tedavi hedeflerinizi
• Her seansın süresini
• Kaç tane terapi seansına ihtiyacınız olduğunu
• Terapi sırasında istediğiniz bir zamanda, özellikle de terapinin başlangıcında terapistinize soru sormaktan çekinmeyin.

Eğer görüştüğünüz terapistten memnun değilseniz mutlaka başka bir terapist ile görüşmeyi deneyin. Terapistiniz ile iyi bir iletişim içerisinde olmak etkili bir terapi için çok önemlidir.

Psikoterapiye başlamak

Psikoterapi seansları için terapistin muayenehanesine gideceksiniz. Büyük ihtimalle terapist ile haftada bir kez görüşeceksiniz ve bir seans 45 – 60 dakika sürecek.

Psikoterapi türleri

Birçok çeşit etkili terapi türü vardır. Her birisi belli hastalıklar ve belli durumlar için diğer türlere kıyasla daha etkili sonuçlar verir. Birçok durumda terapistler bu türlerin bir kombinasyonunu kullanırlar. Terapistiniz sizin için uygun olan en etkili yaklaşımı seçmek için özel durumuzu ve tercihlerinizi dikkate alacaktır.

Yaygın psikoterapi türleri

• Bilişsel davranşçı tedavi,
• Kişisel tedavi,
• Psikodinamik psikoterapi,
• Diyalektik davranış terapisi,
• Kabul ve taahhüt tedavisi,
• Aile terapisi,
• Grup tedavisi,
• Evlilik danışmanlığı,
• Sixtus V
• Sanat terapisi,
• Pozlama tedavisi,
• Oyun terapisi,
• Psikoeğitim.

Psikoterapi sırasında neler olur?

Psikoterapi sırasında genellikle terapist ile yüz yüze gelecek şekilde oturulur. Terapist sizden duygularınız ve düşünceleriniz hakkında konuşmanızı ister. Eğer terapiste içinizi açmakta zorlanırsanız tasalanmayın. Uzman sizi rahatlatma konusunda size yardımcı olacaktır.

Terapi kimi zaman yoğun duygusal konuşmalar yapmanıza neden olur. Bu yoğun konuşmalar sırasında ağlayabilir, öfkelenebilir hatta duygusal bir patlama yaşayabilirsiniz. Ayrıca terapi sonrası kendinizi fiziksel olarak da yorgun hissedebilirsiniz. Tüm bu duygular normaldir.

Terapistiniz sizden bir süre sonra ev ödevi yapmanızı, konuşulanları evde düşünüp değerlendirmenizi isteyebilir. Bu ev ödevleri duygularınızın düzelip şekillenmesinde size yardımcı olacaktır.

Psikoterapide gizlilik

Çok özel durumlar dışında terapistler ile yapılan konuşmalar özel ve gizlidir. Terapist konuşmalarınızı ancak kendinize ya da başkasına zarar verebileceğinizi hissettiği zaman başka yetkililer ile paylaşır.

Psikoterapide Tedavinin süresi

Eğer basit bir sorun yaşıyorsanız tedavi genellikle birkaç hafta sürer. Eğer daha derin bir problem yaşıyorsanız tedavi yıllar boyunca sürebilir.

Psikoterapinin süresi;

• Yaşadığınız ruhsal hastalığa,
• Yaşadığınız belirtilere,
• Şikayetlerinizin ne kadar süredir devam ettiğine,
• Ne kadar sürede iyileşme gösterdiğinize,
• Ne kadar stres yaşadığınıza,
• Hastalığınızın günlük hayatınızı nasıl etkilediğine,
• Aile ve çevrenizden ne kadar destek aldığınıza göre belirlenir.

Psikoterapide sonuçlar

Kimi durumlarda psikoterapi tamamen tedavi olmanıza yardımcı olmayabilir ama terapi size, zorluklar ile baş etme gücü verir.

Psikoterapiden en iyi şekilde yararlanmanın yolları:

Psikoterapi herkes için etkili bir tedavi değildir. Ama tedaviden maksimum faydayı almak için atabileceğiniz adımlar vardır.

• Terapistiniz ile kendinizi güvende hissettiğinizden emin olun. Kendinizi rahat hissetmiyorsanız başka bir uzmandan destek alın.
• Terapistiniz ile ortaklaşa çalışın. Onun size destek olduğunuzdan emin olduğunuz zaman siz de onunla bir takım gibi çalışın bu birlikte sonuca daha kolay ulaşmanızı sağlayacaktır.
• Açık ve dürüst olun. Psikoterapide başarı ancak kendinizi olduğunuz gibi anlatırsanız sağlanabilir. Terapistinizin, korkularınızı ve endişelerinizi bilmesine izin verin. Duygularınızı onun yanında açıkça dile getirmekten asla çekinmeyin.
• Tedavi planına bağlı kalın. Uzmanınızın sizin için önerdiği tedavi programın dışına asla çıkmayın, programa sadık kalın.
• Anlık sonuçlar beklemeyin. Duygusal sorunlar üzerine yapılan terapiler ilk seansta sonuç vermez. Terapiden ilk seansta sonuç alamayınca vazgeçmeyin.
• Terapistinizin size seanslar arasında verdiği ev ödevlerinizi mutlaka yapın. Unutmayın iyileşme sadece terapistin ofisinde gerçekleşmez tedaviye yalnız olduğunuz zamanlarda da devam etmelisiniz.
• Psikoterapinin işe yaramadığını düşünüyorsanız bu konuyu terapistinize açın ve konu ile ilgili onun fikrini alın.