Obsesif Kompulsif Bozukluk

OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK (Saplantılı-Zorlantılı Bozukluk)

            Aslında bir kaygı sorunu olan Obsesif kompulsif bozukluk, takıntılı düşünceler ile, zorlantılı davranışları ifade eder.

            Saplantılı düşünceler; kişinin sürekli olarak, yaşam, ölüm, evren gibi soyut, metafizik konuları düşünmesi veya önemsiz sayılabilecek konularda kaygılanması durumudur. Genellikle bu saplantılı düşünceler, bireyin duygusal sorunlardan ya da yasak dürtülerden kaçma girişimi olarak değerlendirilir.

            Zorlantılı davranışlar ise, kişinin kendisini yapmak zorunda olduğunu ve yapmadığında, başına kötü bir şey gelecekmiş gibi hissettiği, bu nedenle sıklıkla tekrarladığı davranışlar olarak tanımlanır. Örneğin, takıntılı şekilde el yıkamak, yapılan işi kontrol etmek, aşırı temizlik, aşırı düzenlilik bu tip davranışlara örnek olarak sunulabilir. Ancak her çok sık el yıkayana, her yaptığı işi tekrar tekrar kontrol edene, obsesif-kompulsif bozukluğu var denilememektedir. Buradaki önemli nokta, kişinin bu eylemi gerçekleştirme zorunluluğunun altında, takıntılı bir düşüncenin olması ve bu düşünce doğrultusunda takıntılı eylemi gerçekleştiremediğinde, çok ciddi bir kaygı yaşamasıdır.

            Özetle obsesif kompulsif bozukluk; kişinin günlük rutin içinde, normal işleyiş yetisini, çalışma düzenini, sosyal faaliyetlerini ya da ilişkilerini bozacak şiddette tekrarlayan ve yapılmadığında kaygıya neden olan, tekrarlayan takıntılı düşünceler ve davranışlar ile karakterize, kirlilik, cinsellik, saldırganlık, düzenlilik, din gibi konular etrafında yoğunlaşan bir tür kaygı bozukluğudur.

Obsesif Kompulsif Belirtileri

1. Düşünsel Belirtileri;

• Mikrop bulaşmasından korkma,
• Pislik ve kir bulaşmasından korkma,
• Hata yapmaktan korkma ve kusursuzluk ihtiyacı,
• Başkalarına zarar vermekten korkma,
• Kötülük düşünmeden korkma,
• Günaha bulaşmaktan korkma,
• Toplum tarafından kabul edilemez davranmaktan kaygılanma,
• Rezil olmaktan kaygılanma,
• Çeşitli cinsel düşünceler ve bunlardan suçluluk duyma
• Aşırı kuşku duyma, kötülük bekleme, güven hissetme ihtiyacı,
• Adalet ihtiyacı... gibi düşüncelerin takıntılaştırılması, tekrarlar şekilde düşünülmesi, bu ve benzeri düşünceler sebebiyle kaygı duyulması

2. Davranışsal Belirtileri;

• Temizlik konularında davranışlar sergileme (tekrar tekrar ellerini yıkama, duş alma, temizlik yapma gibi...)
• Dışsal ortamlarda, tensel temastan kaçınma (tokalaşmaktan ya da kapıların tokmağına dokunmaktan kaçınma gibi....)
• Elektronik eşyaların fişini sürekli kontrol etme,
• Ocağın altını sürekli kontrol etme,
• Kapı ya da otomobil kilidini sürekli kontrol etme,
• Yapılan işin sürekli kontrol edilmesi,
• İçten ve ya sesli sayı sayılması,
• İçten ve ya dıştan aynı kelimenin tekrar edilmesi,
• Kürdan, peçete, şeker gibi nesneler kullanılacaksa bunların çift ya da tek olmasına dikkat edilmesi,
• Belirli bir sıraya göre yemek yeme,
• Rutin işlerin belirli bir sıraya göre yapılması,
• Değeri olmayan şeyleri toplama ve biriktirme.... gibi davranışların takıntılaştırılması, bu ve benzeri davranışların yapılmasının zorunlu hissedilmesi ve yapılmadığında kaygı duyulması şeklinde kendini göstermektedir.

Obsesif Kompulsif Nedenleri

            Farklı yaklaşımlar, Obsesif Kompulsif Bozukluğun nedenlerini farklı şekilde açıklamaktadır. Örneğin Biyolojik Yaklaşım, bu bozukluğun biyolojik temellerinin olduğunu ve beyinde salgılanan nörotransmiterlerin rolünün bu bozuklukta rolünün büyük olduğunu söylerken, Psikanalitik Yaklaşım; 2-3 yaş döneminde, yani anal dönemde, özetle çocuğun tuvalet eğitimi döneminde maruz kaldığı travmaların, ya da tuvalet eğitimi sırasındaki ebeveyn tutumunun, bu soruna neden olabildiğini öne sürmektedir. Bilişsel Davranışçı Yaklaşım; Bunun bir baş etme metodu olarak öğrenildiğini ve çevre tarafından pekiştirildiğini, kişinin aslında kaygı ile baş etme biçimi olarak bu bozukluğu sergilediğini bildirmektedir. Son dönemlerde, gelişimini hızlandırmaya ve yaygınlaşmaya başlayan Şema Terapi yaklaşımı ise, aslında Bilişsel Davranışçı Yaklaşım ile paralel şekilde, bu bozukluğun bir baş etme yöntemi olarak ortaya çıktığını, ancak kişinin "vicdan ve adalet" kavramlarına ilişkin gelişimi ve algısıyla da yakından ilişkili olduğunu öne sürmektedir.

            Tüm bu bilgiler ışığında, biz bütüncül bir bakış açısıyla, aslında tüm yaklaşımların haklılık payının olduğunu, bu bozukluğun biyolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimi neticesinde ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Ancak her bireyin, özel ve farklı olduğu, dolayısıyla her bireyin nedeninin farklı olabileceği unutulmamalıdır.

Obsesif Kompulsif Tedavisi

            Obsesif Kompulsif Bozukluklukta çeşitli ilaç tedavileri ve psikoterapi yöntemleri kullanılabilmektedir.

            En yaygın olarak kullanılan psikoterapi yöntemleri; Bilişsel Davranışçı Terapiler ve Şema Terapisidir. Bilişsel Davranışçı Terapilerde, tekrarlayan davranışı azaltmaya yönelik bir takım müdahalelerde bulunulurken, Şema Terapisinde, hem davranışı azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı müdahaleler hem de kaygıyı boşaltmaya yönelik bir takım yaşantısal teknikler bir arada kullanılmaktadır.